Osmanlı devlet adamları, 19. yüzyılın başından itibaren, Avrupa devletlerinin artan üstünlüğünü giderek daha iyi kavramışlar ve buna Batılılaşma siyasetiyle karşı koymaya çalışmışlardır. Sistemin taşıyıcıları kendilerini sorgulamaya başlamış, sistemlerinin geçerliliğinden kuşkuya düşmüşlerdi. Ortaya çıkan yeni zihinsel duruma göre Osmanlı devletinin Batı karşısında geriye düşmesinin temel sebebi, Batı’nın teknik üstünlüğüydü. Sorunun halledilmesinin çaresi olarak Osmanlı devletinin, Batılı manada ıslah edilerek Batı gibi olması görülüyordu. İttihat ve Terakki Cemiyeti, 21 Mayıs 1889’da İttihad-ı Osmanî Cemiyeti adıyla, hükümet-i hazıranın adalet, eşitlik, özgürlük gibi insan haklarını ihlal eden, bütün Osmanlıları ilerlemeden alıkoyan ve vatanı yabancı tasallutu altına düşüren yönetimine karşı bütün yurttaşları uyarmak için gizli bir örgüt olarak kuruldu. İttihat ve Terakki Cemiyeti düşüncesinin ön planında devleti kurtarmayı amaçlayan bir siyasi eylemcilik yer alıyordu. İmparatorluğun aman vermez bir biçimde parçalandığını, çeşitli milliyetçi ayrılık hareketlerinin her geçen gün başarı kazandığını ve Düyûn-u Umûmiye’nin vesayeti altındaki Babıâli’nin gitgide elinin kolunun bağlandığını gören Jön Türkler’in başlıca kaygısı, Osmanlı Devleti’nin özerkliğini sağlayıp coğrafi bütünlüğünü korumaktı.